Muizen vinden het heerlijk, maar de omwonenden en gemeenten vinden het verschrikkelijk: rommelerven.
Nagenoeg elke gemeente heeft last van erven die volstaan met afgedankte stacaravans, sloopmaterialen, onbestemde vloeistoffen en afval. Niet alleen buitenshuis, maar ook binnenshuis kan het verzamelen van troep veel overlast veroorzaken bij omwonenden. Helaas ontbreekt vaak een eenduidige en efficiënte manier om deze problematiek op te lossen, waardoor veel gemeenten met de handen in het haar zitten als de zoveelste melding over dat ene rommelerf binnenkomt.
In dit artikel geef ik gemeenten enkele (bestuursrechtelijke) handvatten voor het omgaan met rommelerven en hoarders.
In de meeste gevallen ligt er een diepere problematiek ten grondslag aan rommelerven en hoarders. Een persoonlijk aanpak heeft dus zeker de voorkeur. Daarom wordt geadviseerd om eerst gezamenlijk met bijvoorbeeld de verhuurder en (sociale) hulpverleners een integraal plan van aanpak op te stellen, waarbij de kern van het probleem in kaart wordt gebracht, voordat over wordt gegaan tot bijvoorbeeld handhaving.
Globaal heeft dit integrale plan van aanpak echter twee doelen: het opruimen van het perceel of de woning en het opgeruimd houden van het perceel of de woning.
Opruimen
Burgers hebben tot op zekere hoogte de vrijheid om te beschikken over de eigen woonruimte en het eigen perceel. Zowel omwonenden als gemeenten zullen dus enige overlast moeten dulden.
Ik raad elke gemeente aan om eerst in gesprek te gaan met de betreffende persoon om de kern van het probleem vast te leggen en af te tasten in hoeverre de persoon bereid is om vrijwillig mee te werken. Eventueel kunnen bij dat overleg ook hulpverleners aanschuiven. Niet iedereen zal zich echter bereid tonen om mee te werken. In een dergelijk geval bestaan er handhavingsinstrumenten om het opruimen of ontruimen van een (deel van) het perceel of de woning af te dwingen. De grondslag voor handhaving moet zorgvuldig uitgekozen worden. De ene overtreding, bijvoorbeeld brandgevaar, is namelijk lastiger te bewijzen dan de andere overtreding, bijvoorbeeld het in strijd met het bestemmingsplan opslaan van spullen. Daarnaast kan handhaving enkel zien op het herstellen en voorkomen van een overtreding. Als de woning dusdanig is opgeruimd dat geen brandgevaar meer bestaat, dan zal de gemeente daar genoegen mee moeten nemen. Ook dient rekening te worden gehouden met de gevolgen die het handhavend optreden zal hebben op de overtreder. Hieronder volgt een niet-limitatieve opsomming van de handhavingsmogelijkheden.
|
Nr. |
Overtreding |
Handhavingsbevoegdheid en grondslag |
|
1 |
Gevaar voor de gezondheid en veiligheid van bewoner of omwonenden (Artikel 1a Woningwet)
|
|
|
2 |
Handelen in strijd met:
van het Bouwbesluit 2012 (artikel 1b Woningwet).
|
|
|
3 |
In ernstige mate in strijd handelen met de redelijke eisen van welstand (artikel 12 Woningwet)
|
|
|
4 |
Bepaling in het bestemmingsplan die bijvoorbeeld de opslag van rommel verbiedt
|
Handhavingsmogelijkheden als vastgelegd in eigen regelgeving (artikel 7.1, tweede lid, Wet ruimtelijke ordening) |
|
5 |
Bepaling in de Afvalstoffenverordening die bijvoorbeeld de inzameling van afval verbiedt
|
Handhavingsmogelijkheid als vastgelegd in eigen regelgeving (artikel 18.2d, eerste lid, Wet Milieubeheer) |
|
6 |
Bepaling in de Bouwverordening die brandgevaar verbiedt
|
Handhavingsmogelijkheden als vastgelegd in eigen regelgeving |
|
7 |
Bepaling in de Algemene Plaatselijke Verordening die onrechtmatige hinder door overlast verbiedt
|
Handhavingsmogelijkheid als vastgelegd in eigen regelgeving. |
|
8 |
Overlast waardoor de veiligheid en gezondheid van mensen in de omgeving van de woning in ernstige mate wordt bedreigt (artikel 174a Gemeentewet) |
Ontruiming (artikel 174a Gemeentewet) |
Opgeruimd houden
Hoewel handhaving dikwijls tot gevolg heeft dat het perceel of de woning wordt opgeruimd, is het vaak geen blijvende oplossing. In veel gevallen zal de overtreding na verloop van tijd weer terugkeren, waardoor een gemeente gedwongen wordt om nogmaals tijd en middelen te steken in het handhavend optreden. Zeker indien de gemeente veel meldingen of handhavingsverzoeken binnenkrijgt ten aanzien van de overlast.
Mocht het vermoeden bestaan dat handhaving onvoldoende is om een blijvende oplossing te creëren of is dat ondertussen gebleken, dan is het raadzaam om bijvoorbeeld ook sociale hulp aan te bieden. Overigens is het niet mogelijk om af te dwingen dat er gebruik wordt maakt van de aangeboden hulp, maar het is wel een factor die kan worden meegewogen in bijvoorbeeld de volgende handhavingsstap of de zwaarte van de sanctie.
Is de overtreder niet bereid om hulp te aanvaarden of heeft de hulp niet het gewenste effect, dan zijn er gevallen denkbaar waarbij een woning permanent ontruimd kan worden. Bij ernstige overlast kan een verhuurder bijvoorbeeld besluiten om de huurder uit te zetten. Soms lopen de dwangsommen dusdanig hoog op, dat de gemeente de mogelijkheid heeft om beslag te leggen op de woning. Ook dan is het echter belangrijk om te assisteren in het zoeken naar een geschikte woonruimte en de juiste hulp. De kans is anders aanzienlijk dat het probleem zich slechts verplaatst.
Heeft u vragen over de aanpak van een rommelerf of hoarder, dan staat ons bestuursrechtteam uiteraard voor u klaar.
Thema's:
Overheid en onderwijs, Ruimtelijke ordening en Bestuursrecht
Auteur:
mr. Ayla Bosma
