Het OM heeft stukken gevorderd van GGZ Drenthe in het kader van het WZA-onderzoek. Die vordering laat het medisch beroepsgeheim onverlet. Daarom heeft GGZ Drenthe geweigerd aan de vordering te voldoen en heeft zich hierover beklaagd. De rechtbank heeft GGZ Drenthe in het gelijk gesteld. Het OM heeft nu laten weten in deze beslissing te berusten.
Wat speelt er?
Een voormalige longverpleegkundige van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (‘WZA’) wordt verdacht van betrokkenheid bij sterfgevallen. De aanleiding voor de verdenking vormde een brief van GGZ Drenthe aan het WZA. Deze verpleegkundige was in behandeling bij GGZ Drenthe en hij had aan hulpverleners verteld over zijn betrokkenheid bij meerdere sterfgevallen. Vervolgens heeft het WZA deze verpleegkundigde op non-actief gesteld, onderzoek ingesteld, de IGJ ingeschakeld en aangifte gedaan.
De hulpverleners van GGZ Drenthe hebben dus hun beroepsgeheim doorbroken (op basis van het juridisch kader dat hieronder wordt beschreven). Hierna zijn zij als getuige gehoord door de politie en hebben zij ook hun geheimhoudingsplicht doorbroken door informatie te verstrekken die onder hun medisch beroepsgeheim valt. Deze informatie was voor het OM kennelijk nog onvoldoende, want de officier van justitie heeft met een machtiging van de rechter-commissaris alle documenten van GGZ Drenthe gevorderd die zijn gemaakt naar aanleiding van de gesprekken met deze verpleegkundige in een periode van ruim zeven maanden.
GGZ Drenthe ging dit te ver. Dit zou een nog verdere doorbreking van de geheimhoudingsplicht betekenen en dat is disproportioneel. Zij deed een beroep op het van haar behandelaren afgeleide medisch beroepsgeheim en het daarmee samenhangende verschoningsrecht. In haar uitspraak van 20 juli 2023 volgt de rechtbank GGZ Drenthe. Zij heeft geoordeeld dat geen sprake is van zeer uitzonderlijke omstandigheden waarin het belang dat de waarheid aan het licht komt, moet prevaleren boven het beschermingsrecht. Op 4 augustus 2023 heeft het OM laten weten te berusten in deze beslissing.
Het juridisch kader
Het medisch beroepsgeheim is een groot goed. Daarom hebben behandelaren ook een verschoningsrecht (artikel 218 van het Wetboek van Strafvordering), wat onder meer betekent dat zij als getuige het recht hebben om te zwijgen met een beroep op dit recht. Dit is gebaseerd op het maatschappelijk belang dat eenieder zich vrijelijk en zonder vrees voor openbaarmaking van het toevertrouwde om bijstand en advies tot een behandelaar moet kunnen wenden. Ook strafrechtelijke feiten moeten kunnen worden besproken met een behandelaar. Het medisch beroepsgeheim geldt zelfs dan, zo is het uitgangspunt.
De Hoge Raad heeft op 4 oktober 2022 een beschikking gegeven. Onder 2.4 en 2.5 hiervan blijkt het juridisch kader. Dat komt erop neer dat alleen in zeer uitzonderlijke gevallen het medisch beroepsgeheim mag worden doorbroken.
En als u nu een vordering van het OM ontvangt?
Als u als arts of als zorginstelling een vordering van het OM ontvangt, wees u er dan vooral van bewust dat u niet verplicht bent om hieraan te voldoen. Sterker nog: als u hier zonder meer aan voldoet, terwijl blijkt dat niet aan de kaders wordt voldaan, dan kan het voor BIG-geregistreerde hulpverleners tuchtrechtelijk verwijtbaar zijn. Ook kan dit leiden tot een geslaagde aansprakelijkheidsstelling.
De KNMG heeft een nuttige handreiking opgesteld die u kan helpen bij uw beoordeling of u in een concreet geval al dan niet (deels) uw beroepsgeheim mag doorbreken door te voldoen aan een vordering.
Als de politie zich bij u meldt
Meldt de politie zich zonder vordering bij u, bijvoorbeeld op de afdeling, bij de poli-assistent of bij de receptie van uw instelling? Geef dan geen informatie, want ook dan geldt het (afgeleide) beroepsgeheim. Zorg ervoor dat verzoeken/vorderingen vanuit politie/justitie centraal worden behandeld, zodat de kaders in acht worden genomen.
Krijgt u een vordering of meldt de politie zich, dan kunt u ook altijd contact opnemen met Cynthia Grondsma of Eric van der Goot, uiteraard ook buiten kantoortijden.
Thema's:
Zorg en welzijn en Medisch tuchtrecht
Auteur:
mr. Eric van der Goot
