Als u als ondernemer na 1 januari 2018 in het huwelijk wilt treden, is het belangrijk om te weten dat vanaf die datum de wet ingrijpend gaat wijzigen. Om die reden wordt in dit artikel dringend aangeraden om vlak voor of vlak na de huwelijksdatum een deskundige te raadplegen.
Niemand denkt bij de huwelijksvoltrekking aan een mogelijke scheiding. Toch eindigt meer dan een derde van de huwelijken in een echtscheiding. Privépersonen krijgen vaak al te maken met ingrijpende gevolgen voor het vermogen. Voor ondernemers kan een scheiding soms dramatische gevolgen hebben. Om deze gevolgen te voorkomen, werden en worden vaak huwelijkse voorwaarden opgemaakt voor het huwelijk. In de media wordt gesuggereerd dat door de nieuwe wetswijziging het opmaken van de huwelijkse voorwaarden niet meer noodzakelijk is. Het tegendeel is het geval. Indien u gaat trouwen na 1 januari 2018 als ondernemer, moet u extra op uw tellen passen als u van plan bent door de geruchten rond de nieuwe wetgeving geen huwelijkse voorwaarden op te maken.
Wat is er aan de hand?
Tot januari 2018 is het hoofdstelsel in Nederland het stelsel van de huwelijkse gemeenschap. Bij scheiding betekent dit dat alle goederen en het vermogen bij helfte wordt gedeeld. Omdat een onderneming nu eenmaal niet in twee gelijke helften kan worden verdeeld, waarbij beide partijen recht zouden hebben op ieder de helft, werden door ondernemers vaak huwelijkse voorwaarden opgesteld. Ook het beschermen van de huwelijkspartner tegen gevolgen van bijvoorbeeld faillissement is een reden om huwelijkse voorwaarden te laten opstellen.
Onder het regime van de huwelijkse gemeenschap worden de partners voor vrijwel alle reeds bestaande of nadien ontstane schulden beiden door de huwelijksvoltrekking bij helfte draagplichtig. Ook voor vrijwel alle reeds bestaande of tijdens het huwelijk ontstane schulden worden zij beiden door de huwelijksvoltrekking bij helfte draagplichtig. Deze wettelijke gemeenschap van goederen maakt het Nederlandse huwelijksvermogensrecht in de wereld nagenoeg uniek. Vrijwel geen enkel ander land kent een dergelijke omvangrijke huwelijksgemeenschap. Voor buitenlanders die met een Nederlander in het huwelijk treden, is dit dan soms, afhankelijk van de omstandigheden, een aangename of onaangename verrassing, met name als er sprake is van een scheiding. Soms wordt dan pas zichtbaar wat een partner ooit door het ja-woord te geven, heeft weggegeven of ontvangen. Ook de voorhuwelijkse schulden worden door het jawoord vanaf de huwelijksdatum gedeeld.
Wat gaat er veranderen? Wanneer gaat de wijziging in?
In het oude regime werden ook de goederen voor de huwelijkssluiting gezamenlijk eigendom tijdens het huwelijk. Na 1 januari 2018 wordt een goed voor de huwelijkssluiting dat reeds aan een van de echtgenoten toebehoorde geen gezamenlijk bezit maar blijft privé-eigendom. Goederen die daarentegen tijdens het huwelijk worden verkregen door partijen, ook door ieder van hen afzonderlijk, behoren wel tot de huwelijkse gemeenschap. Voor de goederen die tijdens het huwelijk worden verkregen, is de nieuwe wet dus ongewijzigd. Dit heet ‘de beperkte gemeenschap van goederen’. Voor huwelijken die vanaf 1 januari 2018 worden gesloten geldt dus de nieuwe beperkte gemeenschap van goederen voor de periode na de huwelijkssluiting. Voor huwelijken die daarvoor zijn gesloten, blijft de huidige gemeenschap van goederen gelden.
Ondernemers
Voor ondernemers brengt de nieuwe wet een grote verandering met zich, een verandering die reeds het nodige stof heeft doen opwaaien. De nieuwe wet schrijft onder meer voor dat, als de echtgenoot/ondernemer in overwegende mate kan beslissen dat de winsten van die onderneming hem/haar ten goede komen, ten bate van de gemeenschap een vergoeding wordt vastgesteld: “een redelijke vergoeding voor de kennis, vaardigheden en arbeid die een echtgenoot ten behoeve van die onderneming heeft aangewend, voor zover een dergelijke vergoeding niet al op andere wijze ten bate van beide echtgenoten komt of is gekomen”. Hier schuilt een adder onder het gras, want hoe deze “redelijke vergoeding voor kennis, vaardigheden en arbeid” moet worden bepaald, schrijft de wet niet voor. Het betreft een open norm die per geval nader ingevuld zal moeten worden door de rechter. De rechtsonzekerheid die daardoor ontstaat, kan tot heftige geschillen leiden, met name als sprake is van een scheiding. Want bij scheiding blijkt vaak dat er een redelijke vergoeding had moeten worden voldaan maar, wat was een “” redelijke vergoeding?
Op dit moment beseffen de meeste ondernemers dat het verstandig is om huwelijkse voorwaarden te sluiten, ook omdat zij hun (aanstaande) echtgenoot willen beschermen tegen zakelijke schuldeisers. Het gevaar van de nieuwe wet is echter dat de ondernemers met een voorhuwelijkse onderneming op het verkeerde been kunnen worden gezet. De ondernemer kan denken dat het wel goed zit met de bescherming van zijn onderneming tegen aanspraken van zijn aanstaande echtgenoot omdat de voorhuwelijkse onderneming buiten de gemeenschap zal vallen. Waarom zou hij/zij dan nog huwelijkse voorwaarden sluiten? Het antwoord is simpel: omdat je als ondernemer zowel tijdens als aan het einde van je huwelijk niet wil verzanden in een discussie over wat “een redelijke vergoeding voor kennis, vaardigheden en arbeid” is.
Onder de nieuwe wet zal er standaard sprake zijn van drie vermogens: het gemeenschapsvermogen en het privévermogen van elk der echtgenoten. Administreren zal daarom belangrijk worden. Kan geen van beide echtgenoten bewijzen dat het goed van hem/haar privé is, dan wordt het goed als gemeenschapsgoed aangemerkt en valt dus alsnog in de gemeenschap van goederen. Een gebrek aan administratie is nu al een belangrijke oorzaak van omvangrijke procedures met name als partijen onder huwelijkse voorwaarden zijn gehuwd. Dit zal door de nieuwe wetgeving toenemen.
