Minister Schippers is voornemens om de vrije artsenkeuze te beperken, door de verplichting voor zorgverzekeraars aan te passen om ook (een deel van) de kosten van een niet-gecontracteerde zorgaanbieder te vergoeden. Dit leidt tot onrust bij artsen en maatschappelijke organisaties. Zo hebben sommige huisartsen deze week gestaakt. Maar is het voornemen van de minister juridisch wel mogelijk?
In Nederland kennen wij natura- en restitutiepolissen. De meeste mensen hebben een naturapolis. Het verschil tussen de polissen is (met name) gelegen in de keuzevrijheid: bij een naturapolis kiest de verzekerde ervoor dat hij in beginsel voor een zorgaanbieder moet kiezen, met wie zijn verzekeraar een contract heeft gesloten. Bij een restitutiepolis heeft een verzekerde volledige keuzevrijheid. In artikel 13 van de Zorgverzekeringswet is voor de naturapolis bepaald dat een verzekerde ook bij die polis een vrije artsenkeuze heeft. Kiest de verzekerde voor een niet-gecontracteerde zorgaanbieder, dan kan het wel zo zijn dat slechts een deel van de kosten van deze zorgaanbieder wordt vergoed (doorgaans 80% van de in rekening gebrachte kosten). Deze bepaling wil de minister wijzigen. Daarbij wil zij een derde polis in het leven roepen: de budgetpolis. Bij die polis geniet de verzekerde een lagere premie, maar geeft hij zijn vrije artsenkeuze op.
Het voornemen van de minister is merkwaardig. Reeds bij de invoering van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet overwoog de wetgever dat het Europese recht een verplichting inhoudt om zowel voor spoedeisende als niet-spoedeisende hulp binnen de Europese Unie een vergoeding toe te kennen (Kamerstukken II 2003/04, 29 763, nr. 3, p. 110). Het is in strijd met het vrije verkeer van diensten indien er wordt gediscrimineerd door de dienstverlening van een (gecontracteerde) Nederlandse zorgaanbieder wel te vergoeden, maar die van een buitenlandse zorgaanbieder niet. Er wordt dan ook wel gesproken over het hinderpaalcriterium.
Dat de minister de bepaling die discriminatie beoogt te voorkomen amper tien jaar na de invoering alweer wil wijzigen, lijkt onjuist. Het Europese recht is wat dit betreft namelijk niet veranderd. Wanneer een verzekeraar na de eventuele wetswijziging de vergoeding voor een niet-gecontracteerde (buitenlandse) zorgaanbieder zou weigeren, is dit dan ook in strijd met het Europese recht. De beoogde wijziging, die de vrije artsenkeuze zou beperken, is mogelijk onrechtmatig. De minister heeft dit vermoedelijk zelf ook ingezien, door op het laatste moment de budgetpolis naar voren te schuiven. De verwachting is dat vrijwel geen verzekerde meer zal kiezen voor een natura- of een restitutiepolis, omdat de prijs van deze polissen enorm gaat stijgen. Chris Oomen, bestuurder van zorgverzekeraar DSW, voorspelt zelfs dat de budgetpolis als enige over zal blijven. In feite is de beoogde wetswijziging aldus mogelijk in strijd met het hinderpaalcriterium.
Huisartsen die lid zijn van de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen hebben woensdag het werk een uur neergelegd. De belangenvereniging voor medische professionals, de VvAA, roept in een petitie de leden van de Tweede Kamer op om het fundamentele recht op een vrije artsenkeuze te handhaven. Zij betwist de conclusie van de Nederlandse Zorgautoriteit dat de premie door deze wetswijziging met € 100,- per jaar zal dalen. Zelfs al zou dit juist zijn, dan nog is dit belang van geen waarde: de beoogde beperking van de vrije artsenkeuze is mogelijk in strijd met het Europees recht. Voor een belangenafweging is dan geen ruimte meer. De ophef die is ontstaan, is dan ook begrijpelijk.
Wij zullen de ontwikkelingen blijven volgen. Mocht de wetswijziging door de Eerste en Tweede Kamer komen, dan hopen wij dat de kans zich snel aandient om de dan ontstane situatie ter toetsing voor te leggen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie, in de hoop dat deze beperking weer zo snel mogelijk wordt afgeschaft.
Thema's:
Europees recht, Verzekeringen, Overheid en onderwijs en Ondernemen
Auteur:
mr. Eric van der Goot
