Alle bestemmingsplannen die voor 1 januari 2024 ter inzage zijn gelegd, vallen nog onder de Wet ruimtelijke ordening (hierna: ‘Wro’). Maar welk recht is nu van toepassing als een bestemmingsplan wordt gewijzigd dat voor 1 januari 2024 ter inzage is gelegd? Een eenduidig antwoord ontbrak, totdat de Afdeling op 27 maart 2024 duidelijkheid heeft geschapen.
Voor 1 januari 2024 zijn nog veel ontwerpbestemmingsplannen ter inzage gelegd, omdat uit artikel 4.6, tweede en derde lid, van de Invoeringswet Omgevingswet (‘Iw Ow’) volgt dat de Wet ruimtelijke ordening (‘Wro’) van toepassing blijft op de bestemmingsplannen die voor 1 januari 2024 ter inzage zijn gelegd. Nadat deze bestemmingsplannen in werking zijn getreden, maken zij onderdeel uit van het omgevingsplan en is daarop de Omgevingswet van toepassing. Zolang zij nog niet onherroepelijk zijn, voorziet de Iw Ow in overgangsrecht. Dat overgangsrecht kan echter tot een onwenselijke uitkomst leiden na de schorsing van een plandeel. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: ‘de Afdeling’) voorkomt dat nu door haar uitleg van het overgangsrecht.
Als de gemeenteraad op enig moment gedurende een procedure het bestemmingsplan wijzigt of vervangt, dan is in feite sprake van een ‘nieuw bestemmingsplan’ en dus niet langer van een bestemmingsplan dat voor 1 januari 2024 ter inzage is gelegd. Een dergelijk ‘nieuw bestemmingsplan’ kan op drie verschillende manieren tot stand komen:
Een strikte toepassing van het overgangsrecht kan tot een onwenselijke uitkomst leiden. Als een plandeel is geschorst en later het volledige bestemmingsplan wordt vernietigd, dan zou voor het geschorste plandeel de Wro van toepassing blijven en voor de overige delen van het bestemmingsplan geldt dan de Omgevingswet. Om dat te voorkomen, heeft de Afdeling ten aanzien van de ‘nieuwe bestemmingsplannen’ die op basis van een van de voornoemde drie manieren zijn ontstaan, uiteengezet op welke wijze het overgangsrecht moet worden toegepast (zie de uitspraak van 27 maart 2024, ECLI:NL:RVS:2024:1174).
Overgangsrecht
Het uitgangspunt is dat de Omgevingswet van toepassing is op een nieuw besluit nadat een bestemmingsplan vernietigd is door de bestuursrechter.
Op dit uitgangspunt bestaat een aantal uitzonderingen.
Uitzondering 1: schorsing geheel plan
Als (1) een voorlopige voorziening is verzocht binnen de beroepstermijn en (2) het gehele bestemmingsplan is geschorst door de voorzieningenrechter en wordt het volledige bestemmingsplan hierna vernietigd, dan is ook op het nieuwe besluit de Wro van toepassing.
Uitzondering 2: schorsing plandeel
Is slechts een deel van het bestemmingsplan door de voorzieningenrechter geschorst en wordt ook slechts dat deel vernietigd, dan is op het nieuwe besluit voor dat plandeel de Wro van toepassing. Zo blijft de Wro het wettelijk kader voor het volledige bestemmingsplan, totdat dit onherroepelijk wordt.
Is slechts een deel van het bestemmingsplan door de voorzieningenrechter geschorst en wordt het gehele bestemmingsplan vernietigd, dan is de Omgevingswet van toepassing op een nieuw te nemen besluit. Een andere interpretatie zou tot de onwenselijke situatie leiden dat de Wro nog van toepassing zou zijn op het deel van het bestemmingsplan dat is gewijzigd, terwijl de rest van het bestemmingsplan al onder de Omgevingswet is gaan vallen.
Uitzonderingen 3 en 4: nieuw besluit na bestuurlijke lus of 6:19-besluit
Als het bestemmingsplan is gewijzigd of vervangen doordat toepassing is gegeven aan de bestuurlijke lus of door gebruik te maken van de in artikel 6:19 Awb geïmpliceerde mogelijkheid, dan blijft ook op het ‘nieuwe bestemmingsplan’ de Wro van toepassing.
Ten overvloede
Het bovenstaande is eveneens van toepassing op inpassingsplannen, exploitatieplannen, uitwerkingsplannen en wijzigingsplannen die tijdens de procedure worden gewijzigd of vervangen.
Stroomschema
De Afdeling heeft een handig stroomschema gepubliceerd, dat kunt u via deze link vinden.
Hebt u vragen over (het overgangsrecht of) de Omgevingswet, dan helpen wij u graag.
Thema's:
Overheid en onderwijs, Ruimtelijke ordening en Bestuursrecht
Auteur:
mr. Ayla Bosma
