Help! Mijn foto staat op social media

De komst van het internet heeft ervoor gezorgd dat anderen gemakkelijk uw foto’s of die van uw kinderen kunnen delen. Ook foto’s die u liever niet deelt, komen soms op Instagram of Facebook terecht. Gelukkig biedt de Algemene verordening gegevensbescherming (hierna: AVG) bescherming tegen de ongewenste verspreiding van uw persoonsgegevens, waaronder uw foto’s.

In dit artikel wordt uiteengezet of en wat u kunt doen, als ongewenst een foto van u wordt gedeeld op social media.

Het is niet per defintie verboden om foto’s van anderen op social media te plaatsen. Voordat ik uiteenzet welke mogelijkheden u heeft om op te treden tegen een op Facebook of Instagram geplaatste foto, zet ik dus eerst uiteen wanneer het plaatsen van een foto op een social media platform in strijd is met wet- en regelgeving.

Het plaatsen en delen van foto’s wordt door twee wetten gereguleerd. Allereerst de al eerder genoemde AVG en daarnaast de Auteurswet (het portretrecht). In dit artikel wordt enkel stilgestaan bij de AVG.

Identificeerbaar
De AVG reguleert de verwerking van persoonsgegevens. Alle informatie over een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon is een persoonsgegeven en alles wat vervolgens met deze informatie gebeurt (opslaan, delen, verzamelen, raadplegen et cetera) wordt verwerken genoemd. Omdat een foto verschillende persoonsgegevens bevat, valt de verwerking van foto’s onder de bescherming van de AVG.

De AVG is enkel van toepassing als u identificeerbaar op de foto staat. Staat u niet identificeerbaar op de foto, dan is de AVG niet van toepassing en is verspreiding van de foto in beginsel niet verboden. Een persoon is in ieder geval identificeerbaar als identificatie mogelijk is zonder onevenredige inspanning. Ook foto’s van uw achterkant, kunnen dus onder de bescherming van de AVG vallen.

Zuiver persoonlijke of huishoudelijke activiteit
De AVG is ook niet van toepassing op de verwerking van persoonsgegevens door een natuurlijke persoon bij de uitoefening van een zuiver persoonlijke of huishoudelijke activiteit. Denk bijvoorbeeld aan een trotse oma die foto’s van haar kleinkinderen maakt en bewaart op haar telefoon of via WhatsApp deelt met haar vrienden en familie. De AVG noemt in dit kader ook nog specifiek het ‘sociale netwerken’. Hierdoor kan de indruk ontstaan dat zonder meer foto’s van u op social media mogen worden geplaatst, maar dat is zeker niet het geval.

Als een foto op social media wordt geplaatst door een niet-natuurlijke persoon, zoals een bedrijf, dan geldt deze uitzondering niet en is de AVG van toepassing. Wanneer een evenement dus een foto van u plaatst op de eigen social media pagina, dan kan deze nooit een beroep doen op deze uitzonderingsgrond.

Is de foto op social media geplaatst door een natuurlijke persoon, maar zichtbaar voor iedereen, dan is ook geen sprake van een zuiver persoonlijke of huishoudelijk activiteit. De foto wordt dan namelijk openbaar gemaakt, waardoor deze buiten de huishoudelijke kring treedt.

De uitzondering is wel van toepassing indien de foto wordt geplaatst op een ’besloten pagina’, maar het is nog onduidelijk wat een besloten pagina precies inhoudt. Wat als de pagina bijvoorbeeld wel zichtbaar is voor ‘vrienden van vrienden’? Ook in die situatie is het denkbaar dat de foto buiten huishoudelijke kring zal treden. Eenzelfde vraag bestaat voor de situatie dat iemand erg veel “vrienden” heeft. In hoeverre kan dan namelijk nog gesproken worden van een zuiver persoonlijke of huishoudelijke activiteit? Het is daarnaast ook aannemelijk dat in een dergelijk geval geen sprake is van een zuiver persoonlijke of huishoudelijke activiteit, omdat het onduidelijk is in hoeverre de sociale media platforms de foto’s van afgeschermde accounts verder mogen verwerken en verstrekken aan derden.

Toestemming
Het is in ieder geal een misverstand dat foto’s enkel gedeeld mogen worden, indien u daarvoor uw toestemming geeft. Artikel 6 en artikel 9 lid 2 (bijzondere persoonsgegevens) AVG geven namelijk meerdere grondslagen op basis waarvan persoonsgegevens gedeeld mogen worden, waarvan het geven van toestemming er slechts één is. Andere grondslagen zijn bijvoorbeeld dat het verwerken van de informatie noodzakelijk is voor de uitvoering van een overeenkomst of dat de verwerking noodzakelijk is om te voldoen aan een wettelijke verplichting. Ten aanzien van het plaatsen van foto’s op social media, is het hebben van toestemming wel de meest toegepaste grondslag. Daarom zal ik deze grondslag nader toelichten.

De toestemming moet vrijelijk, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig zijn. U mag dus geen nadeel ondervinden van het weigeren van de toestemming. Een groot bord aan het begin van een evenemententerrein, waarbij wordt aangegeven dat u toestemming geeft voor het delen van uw foto’s op social media zodra u het terrein betreedt, is dus geen rechtsgeldige toestemming.  Net als dat geen sprake is van een rechtsgeldige toestemming, indien onduidelijk is tot hoever de toestemming precies strekt.

Kinderen tot zestien jaar kunnen in ieder geval zelf geen rechtsgeldige toestemming geven. Enkel de ouders of wettelijke vertegenwoordigers van een kind van onder de zestien kunnen toestemming geven.

Heeft u toestemming gegeven, maar staat u daar niet langer achter, dan kunt u de toestemming altijd intrekken. U moet deze toestemming net zo gemakkelijk kunnen intrekken als dat u deze heeft gegeven. Trekt u de toestemming in, dan is de persoon die de foto heeft geplaatst en openbaar gemaakt tot op een zekere hoogte verplicht om de verdere verwerking van de foto ook ongedaan te maken.

Houdt er rekening mee dat als u toestemming geeft om foto’s op social media te plaatsen, de foto’s ook verder verwerkt kunnen worden door bijvoorbeeld een Facebook of een Instagram. Hoewel ook in dat geval het mogelijk zou moeten zijn om uw toestemming in te trekken en het zelfs goed verdedigbaar is dat u daar nooit toestemming voor hebt gegeven, is de praktijk vaak weerbarstiger.

Vrijheid van meningsuiting, journalistieke- en artistieke uitingen
Biedt de AVG geen of niet langer een grondslag om de foto te publiceren, dan kan een beroep op de vrijheid van meningsuiting alsnog in de weg staan aan het verplicht verwijderen van de foto. Het is op voorhand niet te zeggen of de AVG prevaleert of de vrijheid van meningsuiting. Het hangt namelijk volledig af van de belangen. Is bijvoorbeeld een onschuldige foto geplaatst, dan zal eerder de vrijheid van meningsuiting prevaleren. Ten aanzien van foto’s die met een commercieel doel zijn geplaatst, bijvoorbeeld ter promotie van het evenement, zal dan weer niet snel een geslaagd beroep op de vrijheid van meningsuiting kunnen worden gedaan.

Oplossingen
Blijkt uit het bovenstaande dat in strijd met de AVG een foto van u is geplaatst, dan heeft u verschillende mogelijkheden om de foto te laten verwijderen. De eerste stap is altijd eerst om de betreffende persoon of het bedrijf (schriftelijk) te verzoeken de foto te verwijderen en verwijderd te houden. Heeft u eerder toestemming gegeven, trek deze dan ook expliciet in. Wordt niet aan uw schriftelijke verzoek voldaan of ontvangt u geen reactie, dan kunt u een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens (hierna: AP) en/of in het uiterste geval een civiele rechtzaak starten.

De AP is verplicht om uw klacht te behandelen en heeft de middelen om verwijdering af te dwingen. Zo kan de AP bijvoorbeeld een bestuurlijke boete opleggen. Het voordeel van de AP is dat deze met u meedenkt en daardoor erg laagdrempelig is. Het nadeel is dat de AP het momenteel erg druk heeft en waarschijnlijk pas na enkele maanden toekomt aan uw klacht. Zeker als de foto erg belastend is, kan een civiele procedure uitkomst bieden. Het nadeel van een civiele procedure is dan weer dat het starten van een civiele procedure u geld kost.

Grofweg zijn twee civiele procedures mogelijk. U kunt een verzoekschriftprocedure starten of u kunt de betreffende persoon of het bedrijf dagvaarden. Laat u zeker informeren door een advocaat wat in uw geval de beste optie is.

Conclusie
Het is niet altijd verboden om foto’s van derden op social media te plaatsen. In de meeste gevallen zal echter toestemming vereist zijn, deze toestemming moet vrijelijk, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig zijn en moet te allen tijde ingetrokken kunnen worden.

Is zonder uw toestemming een foto van u op social media geplaatst en is ook geen andere grondslag van toepassing, dan dient u allereerst de betreffende persoon schriftelijk te verzoeken de foto te verwijderen en verwijderd te worden. Wordt niet aan het schriftelijke verzoek voldaan of krijgt u geen reactie, dan kunt u een klacht indienen bij de AP of een civiele procedure starten.

Voorkomen blijft echter altijd beter dan genezen. Per slot van rekening laat niet elk bedrijf zich makkelijk aanschrijven en zijn zeker social media platforms lastig te bereiken.

Mocht u een vergelijkbare situatie hebben en komt u er niet meer uit, dan staan wij uiteraard voor u klaar. 

Auteur: mr. Ayla Bosma

Meer nieuws Nieuwsbrief

Actueel

  • Wetsvoorstel Modernisering Concurrentiebeding, doorgeschoten regeling?
    Lees meer
  • Het risico van een té uitgebreide ontslagbrief.
    Lees meer
  • Inzage in medisch dossier door jurist? De Hoge Raad geeft antwoord.
    Lees meer

Meer nieuws Nieuwsbrief

Advocaten en juristen

Wim Bulthuis

Advocaat

Ivo van der Meer

Advocaat

Cynthia Grondsma

Advocaat

Dirk-Jan Westra

Advocaat

José Kemper

Advocaat

Willemijn Kuper

Advocaat

Lisa Blankestijn

Advocaat

Ayla Bosma

Advocaat

Femke de Jong

Advocaat

Aimée Tjalma

Advocaat

Gido Kalfsbeek

Juridisch medewerker

Alle advocaten en juristen

Deze website gebruikt cookies Ok