Onlangs heeft de Hoge Raad een arrest (LJN: BW7507) gewezen dat belangrijk is voor de vrije advocaatkeuze in Nederland. Veel mensen en steeds meer bedrijven hebben een rechtsbijstandsverzekering. De vraag rijst of de verzekerde bij elk geschil een keuze heeft om een advocaat naar keuze in te schakelen.
De gemiddelde rechtsbijstandsverzekering biedt bijstand ‘in natura’. Als er een geschil ontstaat, dan adviseren de juristen in dienst van de verzekering. Maar, ook als er geprocedeerd moet worden bij de Rechtbank en er een advocaat ingeschakeld moet worden, dan biedt de verzekering soelaas. De verzekeraar betaalt de kosten van de advocaat tot een in de polis opgenomen maximum.
Maar, wat nu als de verzekerde wil procederen tegen zijn (voormalige) werkgever? Zo’n procedure wordt gevoerd bij de kantonrechter en daarvoor is een advocaat niet verplicht. Mag een verzekerde dan wel eisen dat er een advocaat naar zijn keuze voor de procedure wordt ingeschakeld? Die zaak werd voorgelegd aan de Hoge Raad.
In dit geval botsen er twee belangen. Enerzijds het belang van de verzekerde, die bijgestaan wil worden door een deskundige waar hij zelf vertrouwen in stelt. Anderzijds het commerciële belang van de verzekeraar die niet voor elke procedure de duurdere advocaat wil betalen in plaats van de eigen jurist.
Het recht op vrije advocaatkeuze is – voor zover hier van belang – gewaarborgd in de op Europees recht gebaseerde Wet Financieel Toezicht (Wft). Die bepaalt dat de verzekeraar in de polis moet opnemen dat er recht is op vrije advocaatkeuze voor een tweetal gevallen. Ten eerste als een advocaat of andere rechtens bevoegde deskundige wordt verzocht de belangen van de verzekerde in een procedure te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen. Ten tweede als zich een belangenconflict met de verzekeraar voordoet.
De vraag is dus of de verzekerde recht heeft op vrije advocaatkeuze als de procedure gevoerd kan worden door een jurist in dienst van de verzekeraar. De verzekeraar is van mening dat het recht op vrije keuze voor de verzekerde pas aan de orde is als de zaak door de verzekeraar wordt overgedragen aan een externe partij. De verzekerde is van mening dat het recht op vrije advocaatkeuze niet afhankelijk moet zijn van de keuze van de verzekeraar om de zaak extern te laten behandelen.
De Hoge Raad beoordeelt beide standpunten uitputtend en is van mening dat de beantwoording afhankelijk is van de uitleg van het Europese recht, waar de Wft op gebaseerd is. De Hoge Raad formuleert twee vragen die door het Europese Hof van Justitie beantwoord moeten worden voordat een definitief oordeel gegeven kan worden. De eerste is of de richtlijn, waar de Wft op gebaseerd is, bepaalt dat kosten van een vrij gekozen advocaat alleen voor rekening van de verzekeraar komen als het de keuze is geweest van de verzekeraar om een ander in te schakelen. Anders gezegd: is het bekostigen van een vrij gekozen advocaat afhankelijk van de keuze van de verzekeraar. De tweede vraag is of het daarbij nog verschil maakt of er in de procedure sprake is van verplichte rechtsbijstand.
Het is de vraag hoe het Europese Hof zal beslissen. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat de discussie tussen verzekeraars, verzekerden en voorkeursadvocaten nog een tijd onbeslecht blijft voor situaties waarin de verzekeraar er niet voor kiest om een externe partij in te schakelen. Zodra het Europees Hof zich heeft uitgesproken en de Hoge Raad een arrest heeft gewezen, is er meer duidelijkheid in deze, voor veel personen en bedrijven, belangrijke zaak.
Als de verzekeraar er wel voor kiest om een advocaat in te schakelen, dan is er altijd vrije advocaatkeuze. Dringt uw verzekeraar u een advocaat op? Neem dan contact met ons op via 058-2122444 of r.h.knegtering@rotshuizengeense.nl.
